1.1 Jarduera

TRADIZIONALTASUNA vs GAURKOTASUNA / GAUR EGUNGO PROPOSAMENA vs GURE PROPOSAMENA Azalpen orokorra

Bronckarten testu honetan hezkuntzaren garapenari buruzko lau paradigma
desberdindu daitezke: behaviorismoa, konstruktibismoa, kognitibismoa eta
interakzionismo soziala.  Baina lehenik eta behin bi korronte nagusi
daudela esan behar dugu. Alde batetik, tradizionala aurkitzen da, duela hainbat
mendetik sortutako korronte filosofikoan eta XX. mendera arte psikologia zientifikoan
oinarritzen dena. Bestetik, modernoa dago, hau XVII. mendeko filosofia
cartesiarretik Piageten kognitibismora doan eta gaur egun oraindik dagoen
teoria izango litzateke. Halaber, hauen artean hainbat desberdintasun daude.
Tradizionalari dagokionez, lehenik eta behin, tradizio eskolastikoan
oinarritzen dela azpimarratu behar da. Izan ere, teoria honek “doble fijismo”
bat dagoela baieztatzen du, zeinak unibertso oso eta finko bat dagoela eta
honetan jakintza guztiak daukan corpus bat existitzen dela adierazten duen.
Bestearekin konparatuz, modernoak Descartes filosofoaren pentsakeran
oinarritzen da. Honen arabera, subjektu kognitibo bat existitzen da,
pentsamendu eta kontzientzia propioak dituena, jakintzen berreraiketa burutzeko
gai dena. Ikusten dugun moduan nahiko aldea dago korronte moderno eta
tradizionalaren artean.

Gainera, korronte modernoan, hainbat filosofo nahiz pedagogoek sortutako hezkuntza modernoaren ideologia azpimarratu behar dugu. Bertan 3 printzipio nagusi azaldu ziren: ezagutzen aurrerapenaren printzipioa, hau da, gizakiak

ezjakintasuna eta Naturaren exigentzien aurka joateko aurrera egiten du.
Ondoren, haurren eta bereziki ikasleen  hezkuntzaren printzipioa,
bakoitzak haren barnean ezagutzak eraikitzeko moduko errekurtsoak dituela
adierazten duena. Azkenik, demokrazia berdintzailearen printzipioa, edozein
herritarra bere autonomia propioa hezkuntzan topa dezakeela, kohesio soziala
eraikiz adierazten du. Ikus dezakegunez, modernoa askoz ere osatuago eta modu
egokiago batean azalduta dago, errealitatean gehiago oinarritzen baita.
Aipaturiko hiru printzipio edo teoria hauek oso argi isladatzen dute benetan
ematen dena alde batetik, gizakia natura ulertzeko beti interes handia izan
duelako, adibidez zientzia ezberdineko teoriak sortuz edota aztertuz. Bestetik,
bigarren printzipio horretan zentratuz, nahiko ados gaude, haurrak eta ikasleek
bere baitan ezagutzak sortzeko abilezia baitute, baina noski hezitzaile baten
laguntza ezinbestekoa izango da beti, hauei ikaskuntza prozesuan zehar gidatzeko,
hain zuzen. Azkenik, ez dago dudarik edozein pertsona autonomo bilaka
daitekeela hezkuntzaren bitartez eta beraz, horrek kohesio soziala egoteko oso
lagungarria izango da. 

Tradizionalera bueltatuz, irakasleak izaera guztiz autoritarioa hartzen du
eta horretan badoa ikasleei edukiak botatzen, baina hauek ez daude batere haien
egunerokotasunarekin lotura izaten. Halaber,  esan dugunez, irakasleak rol
nagusiena hartzen du eta beraz protagonista da, beraz oso zaila suertatzen da
ikasleek benetan garapen integral bat izatea. Hezkuntza modernoan, aldiz,
ikasleek badute garrantzi handia. Honetan, irakasle eta ikasleen arteko
harremana  askoz ere estutuagoa da, irakaskuntza-ikaskuntza prozesua
baimenduz eta irakaslea gida moduan funtzionatzen du, izan ere, sistema
modernoan ikasleek badira hezkuntza sistemaren
protagonistak.   

Modernoak, filosofia cartesiarrean aurkitzen du bere jatorria eta sujeto
autonomo eta kognitibo baten existentzia aldarrikatzen du. Honek, pentsatzeko
eta kontzientzia izateko gai da eta beraz ezagutzen berreraikitzea egitea
posible izaten da. Horiek horrela, hezkuntza modernoaren ideologia sortzeko
hiru printzipio nagusi azaltzen ditu: ezagutza edo jakintzen aurrerapenen
printzipioa (gizakia naturan ematen diren fenomenoak aztertuz garatzen da),
umeak eta ikasleak hezteko printzipioa (bakoitza ezagutzak barneratzeko bere
baitan errekurtsoak dituela adierazten du) eta demokrazia berdintzailearen
printzipioa (hezkuntzan edonork topa dezake bere autonomia, kohesio soziala
lortuz). 

Era berean, esan dugun legez, testu honek lau paradigma nagusi ditu:
behaviorismoa, konstruktibismoa, kognitibismoa eta interakzionismo soziala.
Lehenengoarekin hasiz, hau guztiz korronte tradizionalean sartzen dela esan
behar dugu. Izan ere, honi dagokionez jarreretan (“behaviors” ingelesez) baino
ez du jartzen arreta, beraz ez ditu umeek jaiotzetik dituzten mekanismo
kognitibo espezifikoak kontuan hartzen. Gainera, noranzko bakarreko hezkuntza
prozesua goraipatzen du, hortaz, beherako norantzan eta autoritarioegia dela
esan daiteke. Behaviorismoa tradizionaltasunarekin lotzen dugu, iraskaslea
protagonista izanez. Konstruktibismoa, berriz modernitatearekin zerikusia
dauka. Paradigma honetan, ikasleen ikasketa askoz dinamikoagoa sustatzen da.
Ikasleen heziketa bat bilatzen da, balore ezberdinen ikasketaren laguntzaz.
Kognitibismoari dagokionez, ikasleen ikasketa-prozesua estimuluen laguntzaz
emango da. Azkenik, interakzionismoa, ikasleen arteko harremanan eta iritzi
aldaketetan datza. Eredu pedagogiko hau modernitatearekin lotzen dugu baita
ere.  Eredu pedagogikoak diapositiva honen bidez adierazi nahi izan dugu:

Hau guztia esanda, argi dago hiru paradigma modernoekin geratzen garela.

Izan ere, gizabanako bakoitza ezberdina da eta bakoitzak bere pentsamendu,
ideia, sentimendu propioak izaten ditu. Hala ere, eskolan guztiok ezagutza edo
jakintza batzuk lortu behar ditugula argi dago; hala nola, giza baloreak edota
irakasgaien eduki garrantzitsu batzuk (biderkatzen jakitea, irakurtzen jakitea,
pentsamendu kritikoa izatea etab.). Nahiz eta ideia tradizionala alde batera
utzi ez dugu horren ideia edo teoria guztiak baztertu behar. Izan ere, hainbat
puntu interesgarri atera daitezke, behaviorismoaren zati garrantzitsu bat
adibidez. Sari eta zigorretan oinarritzen diren analitikoak diren hezkuntza
programak honetan oinarritzen dira. Hortaz, mekanismo sinple hau baliogarria
izan dela eta oraindik hezkuntza sistemetan aurrera eramaten dena baliogarria
dela uste dugu. Izan ere, haurra zer dagoen ondo eta zer ez hobeto ulertuko du
eta denborarekin bere jarrera hobetzen joango du sari-zigor printzipio hura
behar bezala burutzen bada.

Beraz, gure partetik lau paradigma hauen ezaugarri edo ideia hoberenekin
geratu beharko genituzke irakasle bezala hobetzeko. Baina argi dagoena da
teoriarekin ez dela nahikoa eta beraz, hainbat teknika zein baliabide aurrera
eraman beharko ditugu. Horietako bat, IKT-ak izango litzateke, hauek gure ustez
erreminta bikainak izan daitezke haurren garapen integralerako. Baina, argi
dago errekurtso on bat irakasteko metodologia eta teknika egokietan oinarriturik
egon behar dela. Beraz, hainbat adibide praktiko proposauko ditugu:

Ideia egoki bat umeengan interesa pizteko eta haien motibazioa edozein
irakasgaiarako unitate didaktikoen izenak originalak eta haien gustokoak
dituzten gaiekin lotzea izango litzateke, esaterako: Eguzki Sistema lantzea
suertatzean “The Big Bang Theory” titulua jartzea aproposa izango litzateke.
Matematikako biderketak lantzerakoan, adibidez, “gure trebetasuna biderkatzen”
edota Natur Zientzietako giza gorputza lantzerakoan “Gure gorputza, gure etxea”
eta halako titulu ezberdinak eta deigarriak jarriko genituzke unitateei.
Halaber, gai bakoitza hasi aurretik haiekin loturik dauden kantak ipiniko
genizkieke. Gainera, haien motibazioa inoiz ez galtzeko IKT-ak erabiliko
ditugu, Kahoot eta mota horietako errekurtso teknologikoak. Hortaz, aipaturiko
ideia berritzaile hauetaz gain metodologia tradizionaletik ihes egiteko, beste
berri batzuk erabili behar ditugu. Hala nola, lan kooperatiboa,
flip-classroom-a, arazoetan oinarritutako ikaskuntza edota proiektuetan
oinarritutako ikaskuntza. Gainera, aipatzea metodologia berritzaile hauen
bitartez umeek askoz ere motibatuago egongo direla klasean eta beraz,
irakaskuntza-ikaskuntza prozesua modu dinamikoago batean aurrera eramatea
posible izango da.

Proposamen didaktiko baten azterketa

2. atal honetarako 6. mailako hizkuntza eta literatura Santillana argitaletxeko eskuliburua aztertuz eramango da aurrera, honela, honetan zer lantzen den eta curriculum-eko eduki blokeak lantzen diren egiaztatuz. Gainera, Bronckartek definitutako bi paradigmen (tradizioa eta modernitatea) ezaugarriak identifikatuko dira. Azkenik, gure proposamenak gehituko dira zer aldatuko genukeen adieraziz.

Horrela, eskuliburuaren gaien estruktura edo antolakuntzari dagokionez, hauei hasiera emateko, irakurketa bat aurkezten da, 3. gai honetan Hipómenes y Atalanta izenburua duena, eta paradigma tradizionalaren arabera, testu ofizialen irakurketaren barnean sailkatzen duguna. Honekin testuinguru bat sortzen saiatzen da, gero azalpen bat emateko aurkezpen modura, dagozkion ariketekin. Gero irakurketari buruzko ariketak ageri dira eta irakurketari buruzko informazio gehigarria. Ondoren, gramatika, ortografia eta hiztegiaren inguruko arauak edo teoria azaltzen dira, teoria arau bakoitzaren ondoren dagozkien errepaso ariketak ageriz. Jarraian, idazmena eta literatura ditugu eta azkenik, gaiaren errepasorako ariketak.

Edukiei dagokienez, testu honetan lantzen diren arauen laburpenen memorizazioa aurkezten da, gramatika aldetik posesiboen funtzio eta formak, ortografia aldetik tildea diptongo eta triptongoetan eta hiztegi aldetik oinarrizko aurrezkiak jorratuz edo landuz. Behin arau hauek ulertuta, multzo bakoitzaren eduki multzo bakoitzaren ondoren eskola testuinguruko ariketak aurkezten zaizkio haurrari arau horiek praktika ditzan. Ondoren, ikasitako ezagutza horiek bizitzan praktikoki aurrera eraman edo landu behar direnez, gai honetan ipuin bat sortzea proposatzen da. Honetarako, adibide bat eskaintzen zaio haurrari eta ipuin bat idazteko pausu edo egin beharrekoak azaltzen zaizkio. Gaiarekin jarraitzeko, literaturara pasatzen da, kasu honetan antzerkia aztertuz, bai komedia zein tragedia, honen ezaugarri nagusienak gailenduz eta antzerki lan baten atal bat adibide giza izanik. Jarraian, honen inguruko ariketak aurki daitezke, batez ere testuaren ulermenera bideraturikoak. Azkenik, gai osoan zehar jorratutako ezagutzak lantzeko eskola testuinguruko jarduerak daude. 

Esan beharra dago, ez direla umeen mekanismo kognitibo espezifikoak garatzeko aukerarik eskaintzen, beraien interesak ezta ikasteko era kontuan izan barik. Ikasketa prozesu hau saiakera-errorean oinarritzen da, irakasleak behin eta berriro zuzenketak bideratuz. 

Beste aldetik, modernitatearen zenbait ezaugarri isladaturik ikusten dira ariketetan, testuak eta eztabaidak eratzerako orduan batez ere, imajinazioaren erabilera eta aldi berean indibidualizazioa eskainiz, izan ere bakoitzaren interesak mantenduko dira. Gainera, produkzio hauetarako norberaren elkarrekintza ezinbestekoa da. 

Laburbilduz, eskuliburu hau irakasleari gida moduan aurkezten zaio, irakaskuntza prozesuan zehar oinarri edo laguntza moduan izateko, haurrek bereganatu beharreko ezagutza ezberdinak bereizita baitaude. Beraz, eskuliburuak beti jarraituko du irakurketa, gramatika, ortografia, hiztegia, idazketa eta literatura estruktura, atal bakoitzean dagozkien ariketak ageriz eta gai bakoitzaren bukaeran errepaso bat izanik, gai horretan zehar, atal bakoitzean landutako ezagutzen ariketa espezifikoak ageriz. Hiztegi, gramatika eta ortografia bezalako atalen errepasorako ariketa mekanikoak egotea egoki iruditzen zaigu, izan ere arau hauen barneraketan lagun dezake, baina beste modu batean bideratu behar direla uste dugu, lan taldean edo IKT-en bidez adibidez.

Curriculumeko eduki blokeei dagokienez, curriculum orientatzaileko LH-ko 2. zikloko eduki multzoei erreparatuz, esan dezakegu honek proposatzen dituen zenbait eduki lantzeko aukera eskaintzen duela liburuak, izan ere, hedabideetan dauden testu mota ezberdinak ulertzea eta ekoiztea eskatzen baitzaie haurrei, informazioa egoki antolatuz, baina, adibidez, ikasleari ez zaio motibatzen informazioa bere kabuz bila dezan eta literatura testu gutxi ageri dira, hauekiko ikaslearen interesa piztea zaila izanik. Hala eta guztiz ere, irakaslearen unitate didaktikoaren arabera eduki gehiago edo gutxiago bete ahalko lirateke. 

Eduki multzo garrantzitsuena “Hizkuntza eta haren erabilerei buruzko gogoeta” 5. eduki multzoa da, hiztegi, gramatika eta ortografia atalak erabilita, oinarrizko lexikoa, ortografia, fonetika arauak, kohesio elementu eta mekanismoak, aditz-formak, eremu lexiko-semantikoak eta hitz-familiak, hitzen osaera-mekanismoak, hizkuntza-elementuak eta gramatika-kategoriak landuz. 

“Idatzizko komunikazioa: irakurtzea eta idaztea” 3. multzoari dagokionez, testuak ulertzean eta ekoiztean oinarritzen da, bakoitzak ahalegin handiena egin beharrez bere burua segurtasunez adierazteko, edozein motatako produkzioan. Eduki multzo hau ezinbesteko  da, izan ere, produkzio honetan ikasitako ezagutza guztiak aplikagarritasun bat aurkezten baitute, ezagutzak benetan barneratu diren ikusiz.  

“Literatura-hezkuntza” 4. eduki multzoari dagokionez, esan beharra dago literaturari atal espezifiko bat eskaintzen zaiola, honen bitartez hainbat eduki landuz: literaturako lanak modu autonomo eta gidatuan irakurtzea, aldez aurretik egindakoa birsortuz eta ekoiztuz, literatura-jardueretan parte hartzea eta literatura-hizkuntzaren ezaugarriak, literatura-generoak eta literatura-testuak irakurtzea. 

“Ahozko komunikazioa: hitz egitea, entzutea eta elkarrekin solasean jardutea” 2. eduki multzoari dagokionez, eskuliburuan ez dela egoki bideratzen, izan ere, ariketak testu ekoizpenak izan ezik oso mekanikoak baitira, bestelako jarduerak aurkeztu barik eduki multzo honen garapenerako. Honekin batera, “Hizkuntzaren alderdi soziala” 6. eduki multzoarekin berdin gertatzen da, alderdi sozial hori batez ere irakaslearekin mantenduz, irakaskuntza tradizionalean lez, jarduerak oso mekanikoak eta bakarkakoak baitira.

Honetaz gain, gaur egun garrantzitsuenetarikoa iruditzen zaigun edukietako bat lantzeko ez da aukerarik eskaintzen, baliabide digitalei dagokiena hain zuzen ere, gaur egun ezinbesteko gaitasuna izanik honen menderakuntza. Gainera, esan bezala ahozko komunikazioa lantzeko aukera gutxi aurkezten dira. Horrela, irakaslearen papera agertzen da, izan ere, lehen esan bezala, eskuliburua laguntza izan behar baita irakaslearentzat, eta ez hau pausuz pausu jarraitu, bestelako baliabideak erabiliz motibagarriagoak direnak eta hezitzaileagoak izan daitezkeenak. Horrela, ariketa dinamikoen bidez, sormena, autonomia eta kooperatibitatea lantzearen beharra ikusten dugu.

Material didaktikoa sortzen

Honen ostean, gure bizipenak eta gure kreatitibitatea direla medio, hizkuntza eta literaturarekin loturiko zuen lehendabiziko materiala sortu beharko dozue. Hemen, gramatikarekin, ortografiarekin, hiztegiarekin, ahozko komunikazioarekin, idazkerarekin eta literaturarekin loturiko ariketak edota materialak sortu beharko dozuez. Gaur egungo ikasleek eskakizun berriak eskatzen deuskuez, horregatik, errekurtso desberdinekin lan egitea beharrizan bat suertatuko jatzue. Hau kontuan izanda Doctor Deseoren “Que amanece de nuevo” abestia aitzakitzat hartuta zuen proposamen didaktikoa sortuko dozue. Atal honetan, irakasle izango zarien moduan, bi alderdi garatu beharko dozue: diseinua eta alderdi teknikoak

Lehenik eta behin, proposatutako abestia erakutsiko dugu klasean ikasleek ezagutu dezaten ariketak egiten hasi baino lehen:

https://www.youtube.com/watch?v=XrMDnxMSBOM

Aquellos besos que nunca te di,

los abrazos de escarcha y ausencia, mariposas clavadas

en un papel, cuánta belleza y dolor…

Sólo quedan sombras en la niebla, de aquella rosa, las

espinas... estrella que naciste fugaz, dónde estás amor

que ya no te encuentro.

Cuando nada me llama, cuando todo se ha ido, cuando el

tiempo sólo es agonía.

Cuando aprieto los dientes y estoy tan perdido, cuando

sólo una lágrima intuye el camino…

Baila conmigo este vals, baila conmigo este vals, girar

y girar en la noche, hasta que el aurora nos grite que

amanece de nuevo…

Sólo quedan sombras en la niebla, de aquella rosa, las

espinas... estrella que naciste fugaz, dónde estás amor

que ya no te encuentro.

Cuando nada me llama, cuando todo se ha ido, cuando el

tiempo sólo es agonía.

Cuando aprieto los dientes y estoy tan perdido, cuando

sólo una lágrima intuye el camino…

Baila conmigo este vals, baila conmigo este vals, girar

y girar en la noche, hasta que el aurora nos grite que

amanece de nuevo…

Behin abestia entzun eta pixka bat ezagutu ondoren, ariketak egiten hasiko ginateke.

1. ariketa: Gramatika
   
   

Gramatikari dagokionez, lehenik eta behin, aditzak identifikatu beharko dituzte eta ondoren aditz horien denbora aldatu beharko dute: iraganean dauden aditzak, orainaldian jarri, orainaldian daudenak, etorkizunera pasa, eta etorkizunekoak, iraganera.

2. ariketa: Ortografia

Ariketa honetan, ikasle bakoitzari abestiaren letra banatuko zaio eta abestian zehar zenbait hitzek akats ortografikoak izango dituzte. Akats hauek bilatzea eta zuzentzea izango da beren helburua. Hona hemen adibide txiki bat:

Aquellos vesos que nunca té di,

los abrazos de escarcha y hausencia, mariposas clabadas

en un papel, cuanta beyeza y dolor…

Sólo quedan sonbras en la nievla, de aquella rosa, las

espinas... estreya que naciste fugáz, dónde estas amor

que ya no te encuentro.

3. ariketa: Hiztegia

Oraingoan, hiztegiaren erabilpen egokia zihurtatzeko zenbait hitzen sinonimo eta antonimoak bilatzea eskatuko zaie.

Hona hemen bilatu beharreko sinonimo eta antonimoen zerrenda:

• Ausencia
• Belleza
• Fugaz
• Agonía
• Perdido
• Intuye
• Girar

4. ariketa: Ahozko komunikazioa

Ahozko komunikazioa lantzeko, abestia poema, bertso, ipuin… bezala errezitatu beharko dute, hau da, intonazio eta erritmo aldaketak eginez, geldialdiak errespetatuz…

5. ariketa: Idazkera eta literatura

Bukatzeko ariketa honek bi atal izango ditu. Lehenengo atalean ikasleek abestia entzuten duten bitartean zer sentitzen duten idatziko dute orri batean eta ondoren, bigarrenean, taldeka jarrita, idatzitakoaren antzezlan bat egingo dute.

Konpetentziak	Etapako Helburua	Helburu Didaktikoa	Edukia	Errekurtsoa
Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia.	Hizkuntzaren zenbait erabilera-eremutan sortutako ahozko, idatzizko eta ikus-entzunezko diskurtsoak ulertzea eta interpretatzea, zenbait motatako komunikazio-egoerei aurre egiteko.	Ahozko komunikazioaren alderdi desberdinak identifikatzen eta moldatzen jakitea	Ahozko testuen ulermen-prozesuan zenbait estrategia erabiltzea eta transferitzea. Ikasgelan landutako ahozko generoen funtsezko ezaugarriak: solaskideak, helburua, erregistroa, egitura, hizkuntza-elementu espezifikoak...	4. ariketa
Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia.	Norbaiten laguntzarekin norberaren ikaskuntza-prozesuez gogoeta egitea, beste hizkuntza eta ikasgai batzuetan ikasitako komunikazio-ezaguerak eta -estrategiak transferitzeko, eta norberaren ikaskuntza-gaitasunean konfiantza izatea, komunikaziorako konpetentzia hobetzeko.	Norberak bere lana egiteko estrategiak garatzea	Informazioa identifikatzea, lortzea, gordetzea eta berreskuratzea. Norberaren emozioak erregulatzea.	Guztiak
Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia.	Hainbat generotako literatura-testuak irakurtzea eta entzutea, eta, hala, literaturaz gozatzen ikastea, horrek sentsibilitate estetikoan aurrera egiteko, norberaren hizkuntza-ondarea aberasteko eta identitate kulturala eraikitzeko aukera ematen duen aldetik.	Egin beharreko lanetan bakarka zein taldean gogoz aritzea	Norberaren jokabide morala erregulatzea. Norberaren motibazioa eta gogo-indarra erregulatzea.	Guztiak
Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako konpetentzia.	Hizkuntzen erabileraren oinarrizko konbentzio eta arauei buruz gogoeta egitea, eta konbentzio zein arauok behar bezala aplikatzea, testuak ulertzeko eta sortzeko prozedura nagusiak aintzat hartuta.	Hizkuntzaren erabilera egokia ezagutzea eta aplikatzea	Zikloan zehar landutako genero testualen oinarrizko ezaugarriak identifikatzea: kontakizunak, poemak eta abestiak, albisteak, erreportajeak, elkarrizketak, jarraibideak, aurkezpenak, debateak, iruzkinak, kritikak, eztabaidak, deskribapenak… Zikloan zehar landutako ahozko nahiz idatzizko testuetan agertzen diren eremu lexikosemantikoak eta hitz-familiak identifikatzea	1, 2 eta 3 ariketak
Arterako konpetentzia.	Eskolako eta norbera bizi den inguruneko hizkuntza-aniztasuna aintzat hartzea, aniztasun horrekiko jarrera positiboa barneratzeko, eta hizkuntzak komunikaziorako baliabide eraginkortzat eta kultura-ondaretzat hartzea, portaera linguistiko enpatikoak garatzeko eta euskara eguneroko bizitzan erabiltzeko.	Lotsarik gabe sentidenduak adieraztea	Ahozko testuen ekoizpen-prozesuan zenbait estrategia erabiltzea eta transferitzea Ahozko komunikazioaren oinarrizko ezaugarriak eta espresio-elementu espezifikoak. Idatziz modu proaktiboan eta konfiantza osoz espresatzearen aldeko interesa izatea. Idatzizko testuen ekoizpen-prozesuan zenbait estrategia erabiltzea eta transferitzea.	5. ariketa